Παρασκευή 15 Αυγούστου 2014

Πώς πολεμούσαν άραγε οι αρχαίοι;

 
Λένε, για παράδειγμα, πως οι πιο γερές, γρήγορες και ευέλικτες τριή­ρεις δημιουργή­θηκαν κατά το πρότυπο των φοινικικών στόλων και με σκοπό να αντιμετωπίσουν την περσική απειλή. Ο Ηρόδοτος γράφει ότι η Ερέ­τρια έστειλε πέντε τριήρεις στην Ιωνική εξέγερ­ση, αλλά δεν προσδιορίζει τον τύπο των είκοσι αθηναϊκών πλοίων που τις συνόδευαν. Η ναυ­μαχία στη Σαλαμίνα διεξήχθη κατά κύριο λόγο με νέα σκάφη, τις τριήρεις (πρβλ. Ηρόδ. Η', 48), στην κατασκευή και το χειρισμό των οποίων οι 'Ελληνες φαίνεται πως ήταν πολύ επιδέξιοι!..
ΔΕΝ υπάρχει αμφιβολία ότι για τους αρχαίους Έλληνες πολεμιστές, αλλά και για τον τρόπο με τον οποίο ζούσαν, μπορεί να έχουν γραφτεί πολλά, αλλά δεν μας έχουν πει κάποιες λεπτομέρειες που ενδεχομένως θα θέλαμε να διαβάσουμε.
Διαβάζοντας για παράδειγμα, την "Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας" του Πανεπιστημίου του Καίμπριτζ, βλέπουμε ότι η  η μάχη του Μαραθώνα απέδειξε ότι η φάλαγγα των οπλιτών ήταν μία αποτελεσματική δύναμη ενάντια σε ένα διαφορετικά οργανωμένο και εν δυνάμει πιο εύκαμπτο στρατό. Οι μάχες των οπλιτών εντός Ελλάδας ήταν και θα παρέμεναν ένα είδος τελετουργικών αγώνων, οι οποίοι δια­κρίνονταν για τη σχετική πειθαρχία, την ηθική καθώς και για την τακτική τους. Στην ύστερη αρχαϊκή περίοδο, ωστόσο, διακρίνεται κάποια ανάπτυξη στην οργάνωση και τη χρήση δευτε­ρεύοντος οπλισμού. Το ιππικό δεν μπορούσε να διασπάσει τη φάλαγγα των οπλιτών, μπορούσε όμως να της προκαλέσει ζημιές.
Οι Θεσσαλοί ήταν οι κατ' εξοχήν ιππείς της ενδοχώρας και συμμετείχαν συχνά σε τοπικούς πολέμους της Κεντρικής Ελλάδας, από το Ληλάντιο πεδίο έως και τον Α' Ιερό πόλεμο. Βοήθησαν τους γιους του Πεισιστράτου ενάντια στους Σπαρτιάτες (Ηρόδ. Ε', 63-4) και εμφανίζονται στα αθηναϊκά αγγεία χωρίς οπλισμό, αλλά με χιτώνιο, πλατύ­γυρο καπέλο τύπου πέτασου, φέροντας δόρυ και σπαθί.
Ο συνήθης Έλληνας ιππέας εμφανί­ζεται σε αγγεία ασκεπής, να πολεμά μόνο με το δόρυ. Επίσης, εμφανίζεται και ο σπανιότερος έφιππος τοξότης. Το ενδιαφέρον του Πεισι­στράτου για το Βορειοανατολικό Αιγαίο δικαιο­λογεί την εμφάνιση των Σκυθών τοξοτών στα αθηναϊκά αγγεία το τελευταίο τρίτο του 6ου αι­ώνα π.Χ. Οι τοξότες είχαν χρησιμοποιηθεί στην Ελλάδα από πιο νωρίς, αλλά οι Σκύθες και οι Κιμ­μέριοι ξεχώριζαν για τα σύνθετα τόξα τους με τα λεπτά βέλη που κατέληγαν σε μυτερές χάλ­κινες αιχμές, καθώς και για τις χαρακτηριστικές πλατιές φαρέτρες. Ήδη, εμφανίζεται στο αγγείο του Φρανσουά, που χρονολογείται γύρω στο 570 π.Χ., ένας Κιμμέριος τοξότης να λαμ­βάνει μέρος στο κυνήγι του Καλυδώνιου κάπρου, φορώντας ένα μυτερό καπέλο, το οποίο κάλυπτε το λαιμό, και ένα στε­νό ένδυμα με μανίκια και μακριά περισκελίδα, που έμοιαζε με αθλητική φόρ­μα. Αυτή η επίδραση στον αθηναϊκό στρατό υπήρξε σύντομη, αν και οι καλ­λιτέχνες προτιμούσαν να απεικονίζουν τις Αμαζόνες με στολές των Σκυθών, σε ση­μείο που έμοιαζαν ντυμένες σαν Πέρσες.
Η Θράκη ήταν ακόμη μία περιοχή η οποία παρουσίαζε ενδιαφέρον για τους τυράννους (παραδείγματος χάριν, για τα ορυχεία του όρους Παγγαίου), συμβάλλοντας στις αθηναϊκές στρα­τιωτικές υποθέσεις με το σώμα των ελαφρά οπλι­σμένων στρατιωτών, των πελταστών, οι οποί­οι κρατούσαν ασπίδες σε σχήμα μισοφέγγαρου, την πέλτη, και συνήθως έριχναν λόγχες. Δεν φαίνεται, όμως, να είχαν οργανωθεί σε ανε­ξάρτητη πολεμική δύναμη. Επίσης, στα τέλη του αιώνα συναντάμε στην αθηναϊκή εικονογραφία τους Θρακιώτες ιππείς, οι οποίοι φορούσαν μάλλινους επενδύτες με σχέδια (ζειραί) και σκού­φους από δέρμα αλεπούς (αλωπεκέες), αλλά δεν αναπαρίστανται σε μάχη. Το ένδυμα τους επηρεάστηκε σύντομα από αυτό των Αθηναί­ων ιππέων, και με αυτό απεικονίζονται στα αγ­γεία κατά τη δοκιμασία, την επιθεώρηση, δη­λαδή, των αλόγων και των ιππέων.
Η Αθήνα έστειλε είκοσι πλοία για να βοη­θήσει τους Ίωνες το 499 π.Χ., σχεδόν κατά προ­σέγγιση το μισό της στόλο. Τότε οι Αθηναίοι αντι­λήφθηκαν τη σημασία της κυριαρχίας στη θά­λασσα και την ανάγκη να αποκτήσουν ναυτικούς ειδικευμένους στη μάχη. Στα τέλη του 6ου αιώ­να π.Χ., οι δυσκίνητοι πεντηκόντοροι, με τα 25 κουπιά σε κάθε πλευρά, παρέμεναν το κύριο εί­δος πολεμικού πλοίου και ο μεγάλος στόλος του Πολυκράτη αποτελείτο κυρίως, εάν όχι εξ ολοκλήρου, από πεντηκοντόρους (Ηρόδ. Γ, 39,44). Οι πιο γερές, γρήγορες και ευέλικτες τριή­ρεις δημιουργή­θηκαν κατά το πρότυπο των φοινικικών στόλων και με σκοπό να αντιμετωπίσουν την περσική απειλή. Ο Ηρόδοτος γράφει ότι η Ερέ­τρια έστειλε πέντε τριήρεις στην Ιωνική εξέγερ­ση, αλλά δεν προσδιορίζει τον τύπο των είκοσι αθηναϊκών πλοίων που τις συνόδευαν. Η ναυ­μαχία στη Σαλαμίνα διεξήχθη κατά κύριο λόγο με νέα σκάφη, τις τριήρεις (πρβλ. Ηρόδ. Η', 48), στην κατασκευή και το χειρισμό των οποίων οι 'Ελληνες φαίνεται πως ήταν πολύ επιδέξιοι.
Δεν είναι κακό να μαθαίνουμε κάποια πράγματα. Το περίσσιο φως δεν βλάπτει.
Με σεβασμό και τιμή
 

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου